Son yıllarda eşcinsel ve transseksüel bireyler üzerindeki toplum baskısı giderek artmış durumda. Her geçen yıl, bu bireylerin maktul olduğu onlarca cinayet haberine şahit olmaktayız. Özen’in durumu da aslında bu sürecin bir parçası olarak değerlendirilebilir. Biz de bunun üzerine Uzman Psikolog Erkin Ünalan’a sorduk.
Bursa’daki Gökkuşağı Derneği Başkanı olan transseksüel Öykü Evren Özen, fuhuş için çıkar amaçlı örgüt kurmak ve zorla fuhuş yaptırmak suçlamasıyla 35 yıl hapis cezası aldı.
Cezanın Yargıtay tarafından da onanmasının ardından Özen’den bir süre haber alınamadı. Osmangazi ilçesi belediye meclisi üyeliğine de CHP’den aday olan Özen, sosyal medyadaki hesabından Rio de Janeiro’dan yer bildirimi yaparak bir mesaj yayınladı. Mesajında özetle şunları söyledi:
“Seçim yapmam gerekiyordu. Ya bu ülkeden gidecektim ya da tutuklanıp hak arayacaktım. Ne yazık ki ülkemde artık adalet kalmadığı için tekrar dönmek üzere ülkemi terk ediyorum. Travesti ve transseksüelleri fuhuşa iten de bu toplum ve bu devlet. İnsan haklarının ve ayrımcılığın olmadığı bir Türkiye diliyorum.”
Eşcinsel ve trans bireyler üzerindeki baskıyı neye bağlıyorsunuz?
Yaşanılan coğrafya ne olursa olsun, toplum bilmediği, anlam veremediği, toplum normlarının dışında olarak algıladığı bireyleri dışlama eğiliminde. Bunun arka planında toplum kültürü, inançları, toplumdaki liderler ve kanaat önderlerinin söylemleri ve görüşleri de son derece etkili olabiliyor. Netice itibariyle onlar da toplumun içinden gelen bireyler.
Bunun psikolojik açıklaması nedir sizce?
İnsan bilmediği şeyden korkar, korktuğu şeye de zamanla öfke beslemeye başlar. Öfkenin sonucunda ise cinayetler vs. malumunuz. Bu yalnız trans bireylerle ilgili bir durum değil. Toplumumuzda bir azınlığın parçası olan her bireyin baskı altında yaşadığı reddedilemez bir gerçek. İlkel toplumlarda görülen “bizim klanımızdan olmayanı, o bizi öldürmeden öldürmeli” kuralı maalesef bizim toplumuzda hala geçerliliğini koruyor. Kendisinden farklı olanı tanımlayamamak, ondan korkmak, onu canavarlaştırmayı beraberinde getiriyor. Bir bireyi ve grubu kafanızda böyle tanımlarsanız, kin ve düşmanlık duyguları beslemeniz kaçınılmaz hale geliyor. Eşcinsel ve trans bireyler özelinde şunu eklemek istiyorum. Bazen kişi kendinde var olan kimi yönelimleri inkar eder ve bilinçdışına bastırır. Ona o bilinçdışı arzularını çağrıştıran birini gördüğünde, bastırılmış düşünceleri yeniden bilinç düzeyine çıkar. Kişi bunun olmasını istemediğinde, çağrışım yapan kişiyi bulunduğu çevreden kaçırma ve hatta o kişiyi yok etme noktasına gelebilir. Biz buna psikolojide kendinde olanı yansıtma diyoruz. Nefret cinayetlerinin altında yatan nedenlerden birinin de bu olduğunu düşünüyorum.
Baskı anlamında eşcinsel ve trans bireyler arasında bir farklılık görüyor musunuz?
Eşcinsel bireyler genellikle dışarıdan cinsel yönelimlerini açığa vuran görünüme sahip olmadıkları için ilk bakışta toplumda çok fazla baskı görmeyebiliyorlar. Yolda yürürken insanlar kafasını çevirip onlara bakmıyor. Ancak okul, işyeri, hastane gibi kamusal alanlarda yoğun damgalamalara maruz kalabiliyorlar. Trans bireyler için durum daha da zor. Çünkü onlar, görünümleri itibariyle yönelimlerini belli ettikleri için, kamusal alanda var olmak, görünür olmak inanılmaz derecede zor. Kamusal alanda var olmak bu kadar zorken bir işe girmek, çalışmak daha da zor hale geliyor.
Bu durumda Özen’in Türkiye’den ayrılmak zorunda kalmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bursa’daki Gökkuşağı Derneği Başkanı olan Özen, yerel seçimlerden CHP’den aday olarak, toplum ile trans bireyler arasında karşılıklı saygı ve anlayışa dayalı sağlam köprüler kurabilirdi. Trans bireylere yönelik nefret cinayetlerinin sona ermesi yönünde somut adımlar atmak için büyük bir şans olabilirdi. Ancak ne yazık ki toplum ve bazı kanaat önderleri, bu konuda tabularından arınamadığı için bu fırsatı kaçırdık. Türkiye’de trans birey olarak yaşamak hali hazırda zaten çok zorken bir de hapis cezasının gelmesi, bu topraklarda yaşamayı onun için imkansız hale getirdi. Ancak ben Özen’in bu konuda önemli adımlar attığını düşünüyorum. Bugün olmasa da gelecekte toplumun bu konuda somut gelişmeler kaydedeceğine inanıyorum.
Erkin Ünalan kimdir?
Uzman Psikolog Erkin Ünalan, Pertevniyal Lisesi’nden mezun olduktan sonra, bir dönemi Belçika’daki Gent Üniversitesi’nde olmak üzere, İstanbul Bilgi Üniversitesi’nde Psikoloji bölümünü onur derecesiyle bitirdi. Sonrasında Okan Üniversitesi Klinik Psikoloji yüksek lisans programından mezun oldu. Ünalan, özel bir psikoterapi merkezinde, ağırlıklı olarak madde bağımlılığı, diyet, egzersiz gibi sağlığı doğrudan ilgilendiren konuların yanı sıra kaygı ve duygu durum bozuklukları alanında ergen ve yetişkin bireylere psikoterapi hizmeti vermektedir.
Uzman Psikolog / Erkin Ünalan
34VOLT
Bursa’daki Gökkuşağı Derneği Başkanı olan transseksüel Öykü Evren Özen, fuhuş için çıkar amaçlı örgüt kurmak ve zorla fuhuş yaptırmak suçlamasıyla 35 yıl hapis cezası aldı.
Cezanın Yargıtay tarafından da onanmasının ardından Özen’den bir süre haber alınamadı. Osmangazi ilçesi belediye meclisi üyeliğine de CHP’den aday olan Özen, sosyal medyadaki hesabından Rio de Janeiro’dan yer bildirimi yaparak bir mesaj yayınladı. Mesajında özetle şunları söyledi:
“Seçim yapmam gerekiyordu. Ya bu ülkeden gidecektim ya da tutuklanıp hak arayacaktım. Ne yazık ki ülkemde artık adalet kalmadığı için tekrar dönmek üzere ülkemi terk ediyorum. Travesti ve transseksüelleri fuhuşa iten de bu toplum ve bu devlet. İnsan haklarının ve ayrımcılığın olmadığı bir Türkiye diliyorum.”
Eşcinsel ve trans bireyler üzerindeki baskıyı neye bağlıyorsunuz?
Yaşanılan coğrafya ne olursa olsun, toplum bilmediği, anlam veremediği, toplum normlarının dışında olarak algıladığı bireyleri dışlama eğiliminde. Bunun arka planında toplum kültürü, inançları, toplumdaki liderler ve kanaat önderlerinin söylemleri ve görüşleri de son derece etkili olabiliyor. Netice itibariyle onlar da toplumun içinden gelen bireyler.
Bunun psikolojik açıklaması nedir sizce?
İnsan bilmediği şeyden korkar, korktuğu şeye de zamanla öfke beslemeye başlar. Öfkenin sonucunda ise cinayetler vs. malumunuz. Bu yalnız trans bireylerle ilgili bir durum değil. Toplumumuzda bir azınlığın parçası olan her bireyin baskı altında yaşadığı reddedilemez bir gerçek. İlkel toplumlarda görülen “bizim klanımızdan olmayanı, o bizi öldürmeden öldürmeli” kuralı maalesef bizim toplumuzda hala geçerliliğini koruyor. Kendisinden farklı olanı tanımlayamamak, ondan korkmak, onu canavarlaştırmayı beraberinde getiriyor. Bir bireyi ve grubu kafanızda böyle tanımlarsanız, kin ve düşmanlık duyguları beslemeniz kaçınılmaz hale geliyor. Eşcinsel ve trans bireyler özelinde şunu eklemek istiyorum. Bazen kişi kendinde var olan kimi yönelimleri inkar eder ve bilinçdışına bastırır. Ona o bilinçdışı arzularını çağrıştıran birini gördüğünde, bastırılmış düşünceleri yeniden bilinç düzeyine çıkar. Kişi bunun olmasını istemediğinde, çağrışım yapan kişiyi bulunduğu çevreden kaçırma ve hatta o kişiyi yok etme noktasına gelebilir. Biz buna psikolojide kendinde olanı yansıtma diyoruz. Nefret cinayetlerinin altında yatan nedenlerden birinin de bu olduğunu düşünüyorum.
Baskı anlamında eşcinsel ve trans bireyler arasında bir farklılık görüyor musunuz?
Eşcinsel bireyler genellikle dışarıdan cinsel yönelimlerini açığa vuran görünüme sahip olmadıkları için ilk bakışta toplumda çok fazla baskı görmeyebiliyorlar. Yolda yürürken insanlar kafasını çevirip onlara bakmıyor. Ancak okul, işyeri, hastane gibi kamusal alanlarda yoğun damgalamalara maruz kalabiliyorlar. Trans bireyler için durum daha da zor. Çünkü onlar, görünümleri itibariyle yönelimlerini belli ettikleri için, kamusal alanda var olmak, görünür olmak inanılmaz derecede zor. Kamusal alanda var olmak bu kadar zorken bir işe girmek, çalışmak daha da zor hale geliyor.
Bu durumda Özen’in Türkiye’den ayrılmak zorunda kalmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bursa’daki Gökkuşağı Derneği Başkanı olan Özen, yerel seçimlerden CHP’den aday olarak, toplum ile trans bireyler arasında karşılıklı saygı ve anlayışa dayalı sağlam köprüler kurabilirdi. Trans bireylere yönelik nefret cinayetlerinin sona ermesi yönünde somut adımlar atmak için büyük bir şans olabilirdi. Ancak ne yazık ki toplum ve bazı kanaat önderleri, bu konuda tabularından arınamadığı için bu fırsatı kaçırdık. Türkiye’de trans birey olarak yaşamak hali hazırda zaten çok zorken bir de hapis cezasının gelmesi, bu topraklarda yaşamayı onun için imkansız hale getirdi. Ancak ben Özen’in bu konuda önemli adımlar attığını düşünüyorum. Bugün olmasa da gelecekte toplumun bu konuda somut gelişmeler kaydedeceğine inanıyorum.
Erkin Ünalan kimdir?
Uzman Psikolog Erkin Ünalan, Pertevniyal Lisesi’nden mezun olduktan sonra, bir dönemi Belçika’daki Gent Üniversitesi’nde olmak üzere, İstanbul Bilgi Üniversitesi’nde Psikoloji bölümünü onur derecesiyle bitirdi. Sonrasında Okan Üniversitesi Klinik Psikoloji yüksek lisans programından mezun oldu. Ünalan, özel bir psikoterapi merkezinde, ağırlıklı olarak madde bağımlılığı, diyet, egzersiz gibi sağlığı doğrudan ilgilendiren konuların yanı sıra kaygı ve duygu durum bozuklukları alanında ergen ve yetişkin bireylere psikoterapi hizmeti vermektedir.
Uzman Psikolog / Erkin Ünalan
34VOLT